“De grote politieke en religieuze thema’s in Antigona zijn na ruim 2500 jaar nog altijd actueel. Tot welke hoogte zijn wij trouw aan de wetten van ons land en gehoorzamen we onze leiders, en waar neemt ons eigen morele kompas het over? Dat maakt Antigona uniek: er is geen stuk dat zo’n perfecte balans heeft tussen wereldlijke wijsheid, een complex plot en emotionele diepgang. Antigona is voor mij de blauwdruk van het westerse theater. Actueel, maatschappelijk, politiek, religieus plus een familiedrama en liefdesgeschiedenis. Er zijn maar weinig stukken in de theater- en operaliteratuur die al deze pijlers in zich dragen. Antigona heeft ze allemaal”, aldus Floris Visser.

 

De opera Antigona: Griekse tragedie met universele zeggingskracht

Antigona is gebaseerd op Antigone, de Griekse tragedie van Sophocles. Het gaat over grote politieke en morele dilemma’s: het individuele geweten versus de wetten van de staat. Het verhaal is adembenemend actueel en de thema’s vormen nog altijd de basis voor een groot aantal universele en persoonlijke conflicten. De zeggingskracht van het stuk is door de tijd heen bewezen en is juist in onze tijd van grote betekenis. Het verhaal is rauw en staat in scherp contrast met wonderschone muziek: monumentale koorscènes, dramatische aria’s en kleurrijke orkestratie.

 

Korte inhoud en achtergrond

De tragische keten van geweld die door Antigona’s vader Oedipus in gang is gezet, heeft geleid tot een allesvernietigende burgeroorlog in Thebe. Ten einde raad probeert koning Creon de keten te doorbreken door streng doch rechtvaardig te regeren. Zijn neef Polynices is gesneuveld. Creon bestempelt hem als een verrader omdat hij streed tegen Thebe, waardoor hij volgens de wetten geen begrafenis kan krijgen. Antigona, de zus van Polynices, is woedend en trotseert het gezag door haar broer toch te begraven. Creon veroordeelt de jonge vrouw: zij zal levend begraven worden. Creons politieke drijfveren botsen dus met Antigona’s religieuze overtuigingen, persoonlijke idealen en liefde voor haar broer. Dit alles loopt uit op een aangrijpend familiedrama waarin alle betrokkenen worstelen met hun geweten en gevoel.
De wet is immers de wet en koning Creon hanteert deze zonder aanzien des persoons, ook als het zijn eigen familie betreft. Antigona’s drijfveren hebben in zijn wereld geen plaats; de vorst moet orde en welvaart brengen voor zijn volk. Het feit dat hij hiermee de religieuze voorschriften met voeten treedt en de goden schoffeert, mag niet baten. Door deze starre ‘realpolitik’ komt hij onherroepelijk in conflict met de eeuwenoude normen en waarden van zijn landgenoten en familieleden.
Dit conflict maakt van Antigona het ultieme drama over de strijd tussen rede en emotie, tussen de idealist en de pragmaticus. Je wordt getroffen door het intense familiedrama op microniveau in samenhang met de politieke, maatschappelijke en religieuze conflicten op macroniveau.

 

De componist: 18e-eeuwse operavernieuwer schreef herontdekt meesterwerk

Tommaso Traetta, 18e-eeuwse operavernieuwer, die volgens tijdgenoten niet voor Mozart onderdeed. Evenals zijn tijdgenoot Christoph Willibald Gluck maakte hij deel uit van de hervormingsbeweging die een nieuwe fase in de operageschiedenis inluidde. Deze reformatoren braken met de heersende conventies van de barokopera: het verhaal werd leidend en men greep veelal terug op de Griekse tragedie. Traetta’s internationale carrière bracht hem uiteindelijk aan het hof van Catharina de Grote in St. Petersburg. Hier beleefde hij in 1772 een triomf met Antigona. In de daaropvolgende duistere dagen van het Sovjettijdperk verdween de partituur van Antigona echter onder het stof in de bibliotheken van St. Petersburg en Oost-Berlijn. Aan het eind van de 20e eeuw werd Traetta’s meesterwerk herontdekt. Met Antigona presenteert Opera Trionfo wederom een vergeten juweel uit de operageschiedenis.